Utrata smaku u pacjentów onkologicznych - przyczyny, wpływ na jakość życia i strategie radzenia sobie z dolegliwością

Zaburzenia smaku stanowią jedne z najpowszechniejszych problemów, z którymi zmagają się pacjenci onkologiczni. Szacuje się, że dotyczą one ponad połowy, a nawet 70 % chorych na nowotwory. Dolegliwość ta może objawiać się zarówno zmianą smaku (np. odczuwanie gorzkiego, metalicznego czy chemicznego posmaku), brakiem smaku, jak i zwiększoną wrażliwością na dany smak. Jest to powikłanie terapii przeciwnowotworowej, które może mieć znaczny wpływ na stan odżywienia, jakość życia czy samopoczucie pacjenta. Zaburzenia smaku, w tym utrata zmysłu smaku, mogą skutkować brakiem apetytu, co utrudnia spożycie pożywienia i w konsekwencji może mieć wpływ na spadek masy ciała, zwiększając ryzyko rozwoju niedożywienia. Poznaj przyczyny utraty smaku w chorobie nowotworowej, a także przekonaj się, jak dolegliwość ta wpływa na codzienne funkcjonowanie. Dowiedz się, jak powinna wyglądać dieta onkologiczna, która pomoże Ci złagodzić uciążliwe objawy.

W tym artykule

Utrata smaku w chorobie onkologicznej – przyczyny
Wpływ utraty smaku na jakość życia pacjentów
Jak poradzić sobie z zaburzeniami smaku w chorobie?

Utrata smaku w chorobie onkologicznej – przyczyny

Zarówno sama obecność nowotworu, jak i wdrożona terapia przeciwnowotworowa (chemioterapia czy radioterapia), może mieć wpływ na występowanie różnych skutków ubocznych, w tym utraty smaku. Rozwijający się guz może wydzielać substancje, które wpływają na odbierany smak. Wskazuje się, że utrata smaku dotyczy szczególnie pacjentów leczonych na nowotwory głowy i szyi, u których zastosowano radioterapię. Kubki smakowe są szczególnie wrażliwe na działanie promieniowania. Leczenie to może mieć negatywny wpływ zarówno na przekazywanie sygnałów nerwowych, jak i funkcje kubków smakowych, a także produkcję i przepływ śliny. Chorzy na nowotwory głowy i szyi, przyjmujący radioterapię mogą również doświadczać innych powikłań w obrębie jamy ustnej, takich jak ból gardła czy suchość w ustach, co dodatkowo może nasilać zaburzenia smaku. Dodatkowo, leki wykorzystywane w chemioterapii, również mogą prowadzić do utraty smaku, poprzez uszkodzenie kubków smakowych. Wskazuje się też, że nudności i wymioty, spowodowane zastosowaną chemioterapią, mogą mieć wpływ na utratę smaku.

Czytaj również: Witaminy i minerały – które suplementy warto przyjmować zimą?

Wpływ utraty smaku na jakość życia pacjentów

Odczuwanie smaku, jak i delektowanie się spożywanym pożywieniem, stanowią ważną część naszego życia. Zaburzenia smaku w chorobie nowotworowej (w tym brak smaku) mogą negatywnie wpływać na nawyki żywieniowe chorych. Prawidłowe odczuwanie smaku ma kluczowe znaczenie w zainteresowaniu pożywieniem, jak i zachowaniu apetytu. Pacjenci, którzy borykają się z utratą smaku, często nie odczuwają łaknienia ani przyjemności płynącej z jedzenia, przez co spożywają niewielkie ilości. W konsekwencji może to prowadzić do niedoborów żywieniowych i utraty masy ciała, co z kolei zwiększa ryzyko rozwoju niedożywienia. Może mieć to również wpływ na obniżenie nastroju, jak i ogólną jakość życia chorych. Są jednak sposoby, które pozwalają na złagodzenie tej uciążliwej dolegliwości.

Jak poradzić sobie z zaburzeniami smaku w chorobie?

Warto zastosować się do zaleceń, które mogą wspomóc walkę z zaburzeniami smaku, w tym jego utracie. Pamiętaj jednak, że nie ma określonego schematu leczenia, który pozwoliłby na ich całkowite wyeliminowanie – są jednak sposoby, które pozwalają na złagodzenie uporczywych objawów. Warto obserwować swój organizm i stosować się do tych wskazówek, które sprawdziły się akurat u Ciebie. Jak zatem powinna wyglądać dieta onkologiczna w przypadku utraty smaku?

Poznaj najważniejsze wskazówki:

sięgaj po nieznane potrawy – nie bój się eksperymentować i próbować nowych produktów,
jedz powoli, dokładnie przeżuwając każdy kęs,
dodawaj do posiłków zioła, przyprawy czy sosy o intensywnym smaku i zapachu, takie jak imbir, musztardę, ketchup, sos sojowy, sos słodko-kwaśny, pesto (np. przygotuj kurczaka/indyka z bazylią, pieprzem, curry i czosnkiem; rybę z koperkiem, limonką, pieprzem, pietruszką; owsiankę z cynamonem, kardamonem, gałką muszkatołową; mięso na grilla przypraw świeżymi ziołami – tymiankiem czy rozmarynem),
wykorzystuj dodatek limonki lub cytryny, aby wzmocnić smak potraw,
podbij smak posiłków poprzez dodatek warzyw o intensywnym smaku, np. cebuli dymki, papryki czy selera,
sprawdź, jaka temperatura posiłków i napojów jest dla Ciebie optymalna – gorące potrawy mogą mieć intensywniejszy smak niż te schłodzone,
eksperymentuj z teksturą produktów i przekonaj się, czy ma ona wpływ na odczuwany smak, np. wykorzystując dodatek orzechów do potraw czy sięgając po krakersy – uważaj, jeżeli jednak odczuwasz suchość czy ból w jamie ustnej, bo może to nasilić uciążliwe objawy,
regularnie sięgaj po płyny, najlepiej wodę,
zwróć szczególną uwagę na higienę jamy ustnej, poprzez regularne szczotkowanie zębów i nitkowanie (wybór szczoteczki z miękkim włosiem może okazać się lepszym i wygodniejszym rozwiązaniem przy suchości w jamie ustnej),
możesz porozmawiać z lekarzem o suplementacji cynku, która może poprawić odczuwanie smaku,
jeżeli jednak zaburzenia smaku znacznie utrudniają spożycie tradycyjnej żywności, możesz skonsultować z lekarzem uzupełnienie codziennej diety onkologicznej w żywność medyczną, np. Resource Refresh – odżywczy preparat w płynnej formie, stworzony dla pacjentów onkologicznych niedożywionych lub narażonych na niedożywienie, z zaburzeniami zmysłu smaku. To produkt o zwiększonej zawartości energii, o łagodnym smaku herbaty brzoskwiniowo-miętowej, pozbawiony składników o metalicznym posmaku. Zastosowanie dodatkowego wsparcia żywieniowego może mieć pozytywny wpływ na Twój stan odżywienia.

Czytaj również: Cukrzyca

Piśmiennictwo:

Enriquez-Fernandez B. E., Martinez-Michel L., Thorlakson J., Wismer W. V. Patient-reported taste change assessment questionnaires used in the oncology setting: A narrative review. European Journal of Oncology Nursing 2020; 47:101775.
Kiss N., Symons K., Hewitt J., Davis H., Ting C., Lee A., Boltong A., Tucker R.M., Tan S.-Y.
Taste Function in Adults Undergoing Cancer Radiotherapy or Chemotherapy, and Implications for Nutrition Management: A Systematic Review. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics 2021; 121(2):278-304.
Epstein J. B., Barasch A. Taste disorders in cancer patients: Pathogenesis, and approach to assessment and management. Oral Oncology 2010; 46(2):77-81.
Net. 2020. Taste Changes. Pobrany 14.06.2023 r., z https://www.cancer.net/coping-with-cancer/physical-emotional-and-social-effects-cancer/managing-physical-side-effects/taste-changes
Rathee M., Jain P. Ageusia. StatPearls Publishing 2022.
City of Hope. 2020. Tips to help manage taste changes during cancer care. Pobrany 14.06.2023 r., z https://www.cancercenter.com/community/blog/2020/08/managing-taste-changes
2021. Ageusia: Symptoms, Causes and Treatments. Pobrany 14.06.2023 r., z https://www.webmd.com/brain/what-is-ageusia
Canadian Cancer Society. 2019. Taste changes. Pobrany 14.06.2023 r., z https://cancer.ca/en/treatments/side-effects/taste-changes
World Cancer Research Fund. Taste changes. Pobrany 14.06.2023 r., z https://www.wcrf-uk.org/health-advice-and-support/living-with-cancer/common-cancer-side-effects/taste-changes/

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosować pod kontrolą lekarza. Resource Refresh – do postępowania dietetycznego u pacjentów onkologicznych z zaburzeniami zmysłu smaku związanymi z radioterapią lub chemioterapią, niedożywionych lub z ryzykiem wystąpienia niedożywienia.

Artykuł sponsorowany (wp), fot. Freepik

199