Witamina H, znana również jako biotyna lub koenzym R, jest niezwykle istotnym składnikiem naszego zdrowego życia. Poznaj historię jej odkrycia oraz znaczenie obecności witaminy H w organizmach i żywności.
W tym artykule
Jak odkryto witaminę H
W 1927r. Boas i współpracownicy wywołali zmiany na skórze u szczurów, następnie podawali różne produkty spożywcze określając skuteczność leczenia choroby skóry. Nieznany jeszcze czynnik, skuteczny w leczeniu zmian skórnych, György nazwał witaminą H od niemieckiego słowa Haut – skóra. W 1935 r. Kögl doniósł o wyizolowaniu z żółtka jaja krystalicznego związku, który pobudzał wzrost drożdży. Czynnik ten nazwano Biotyną. Dwa lata wcześniej Alison i współpracownicy opisali koenzym R pobudzający wzrost niektórych drobnoustrojów, mający identyczne działanie jak biotyna. W 1936 roku Harris zsyntezował witaminę H.
Właściwości witaminy H
Pod względem chemicznym biotyna składa się z dwóch pierścieni – tiofenolowego i imidazolowego oraz łańcucha bocznego kwasu walerianowego. Wolna biotyna jest białą krystaliczną substancją, rozpuszczalną w wodzie i w alkoholu, a słabo rozpuszczalną w chloroformie, eterze etylowym i eterze naftowym. Krystalizuje w postaci dużych igieł o temperaturze topnienia 230°C.
Biotyna jest bardzo odporna na ogrzewanie oraz na działanie kwasów i zasad, stąd obróbka kulinarna ma nieznaczny wpływ na zawartość tej witaminy. Związki utleniające inaktywują biotynę.
W przyrodzie spotyka się pochodne biotyny: oksybiotynę (atom siarki jest tu zastąpiony atomem tlenu) i destiobiotynę (atom siarki jest zastąpiony dwoma atomami wodoru), które mają słabsze właściwości biologiczne.
Gdzie występuje witamina H
W produktach spożywczych biotyna występuje w stanie wolnym jak i związanym z białkami. W postaci wolnej znajduje się głównie w mleku i w warzywach, a w związanej w mięsie i drożdżach. Biotynę znaleziono prawie we wszystkich tkankach roślin i zwierząt, przy czym w większych ilościach w młodszych lub szybko rosnących (tkanka embrionalna, nowotworowa) niż w dojrzałych. Dość dużo biotyny znajduje się w drożdżach, wątrobie, nerkach, trzustce i nadnerczach.
Szczególnie bogate w biotynę są poniższe produkty:
| Artykuły spożywcze 100g | Miligramy |
| wątróbka | 102 |
| mąka sojowa | 63 |
| żółtko jaja | 54 |
| orzechy włoskie | 37 |
| orzechy ziemne | 31 |
| sardynki | 21 |
| migdały | 17 |
| grzyby | 15 |
| ryż naturalny | 9 |
Ubogie źródła biotyny to:
| Owoce i warzywa | – 3mg w 100g |
| mleko | – 2mg w 100g |
Należy zaznaczyć, że w surowym jajku znajduje się awidyna, która wiąże trwale biotynę i uniemożliwia jej wykorzystanie. Podczas gotowania jaja następuje denaturacja awidyny dzięki czemu biotyna staje się w pełni przyswajalna.
Funkcje witaminy H w organizmie
- Wpływa na właściwe funkcjonowanie skóry oraz włosów
- Uczestniczy w syntezie kwasów tłuszczowych.
- Współdziała w przemianie aminokwasów i cukrów.
- Wpływa na układ immunologiczny.
- Uczestniczy z witaminą K w syntezie protrombiny (odpowiedzialna za krzepliwość krwi).
- Bierze udział w reakcjach przenoszenia grup karboksylowych
Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy H
Hipowitaminoza (niedobór)
- Łuszczycowe zmiany skóry na dłoniach, nogach i ramionach, wysuszenie i przebarwienia skóry oraz błon śluzowych.
- Podwyższenie poziomu cholesterolu i barwników żółciowych we krwi.
- Bóle mięśniowe, osłabienie i apatia.
Hiperwitaminoza (nadmiar)
- Do tej pory nie określono toksycznego wpływu biotyny na organizm ludzki.
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę H
Witamina H (Biotyna) należy do witamin, które podobnie jak kwas pantotenowy nie są umieszczane w normach żywieniowych. Nieznane są także typowe objawy awitaminozy u człowieka. Część zapotrzebowania na biotynę jest pokrywana przez mikroflorę jelitową.
opracowanie: mgr inż. Krystyna Beata Radziwon
