Cystoureterografia mikcyjna

Badanie nazywane jest również: CUM

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA

Cystoureterografia mikcyjna jest to obrazowa metoda badania dróg wyprowadzających mocz, czyli cewki moczowej, pęcherza moczowego i ewentualnie moczowodów przy pomocy promieni rentgenowskich. W badaniu tym środek cieniujący (kontrast), który pochłania promieniowanie rentgenowskie, podaje się wstecznie (przez cewkę moczową). Podczas prześwietlenia na ekranie monitora ukazuje się obraz będący skutkiem obecności środka cieniującego w drogach moczowych. W określonych momentach (również podczas oddawania moczu – mikcji) dokonuje się rejestracji obrazu na zdjęciu rentgenowskim.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?

Badanie służy uwidocznieniu wszelkich zmian zachodzących w dolnym odcinku dróg moczowych. Metoda ta jest szczególnie cenna w rozpoznawaniu wad wrodzonych cewki moczowej, pęcherza moczowego lub moczowodów u dzieci. Na jej podstawie dokonuje się także oceny stopnia cofania się moczu z pęcherza do moczowodu w przypadku istnienia odpływu wstecznego pęcherzowo-moczowodowego oraz stopnia zalegania moczu w pęcherzu moczowym.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

• Wady wrodzone cewki moczowej.
• Zwężenie cewki moczowej.
• Wady wrodzone pęcherza moczowego
• Urazy pęcherza moczowego.
• Odpływy wsteczne pęcherzowo-moczowodowe.
• Nietrzymanie moczu.
• Ocena dolnego odcinka dróg moczowych przed planowanym przeszczepem nerki.

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA

Badanie powinno być wykonane u pacjentów na czczo. Wieczorem w dniu poprzedzającym badanie należy doprowadzić do wypróżnienia (badanie wykonuje się zwykle rano). W tym celu można kilka godzin wcześniej zastosować łagodne środki przeczyszczające lub jeśli to konieczne – lewatywę. Właściwe wypróżnienie jest niezbędne w celu uzyskania lepszych obrazów ponieważ w innym przypadku drogi moczowe mogą być przysłonięte przez gazy lub kał zalegające w jelitach. W dniu poprzedzającym badanie należy zadbać o należyte nawodnienie organizmu poprzez picie stosownej ilości płynów. Niekiedy lekarz prowadzący może zlecić podanie dodatkowych ilości płynów w infuzji dożylnej (kroplówce) w dniu poprzedzającym lub w dniu badania. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym

BADANIA POPRZEDZAJĄCE

Badania oceniające funkcję nerek. Konieczne jest badanie ogólne moczu i określenie stężenia kreatyniny w surowicy. Należy również wykluczyć obecność czynnej infekcji układu moczowego (badanie posiewu moczu). Badania nie wykonuje się u osób z aktualnie istniejącą infekcją układu moczowego.

OPIS BADANIA

Bezpośrednio przed przystąpieniem do cewnikowania dolnych dróg moczowych, pacjentowi wykonuje się (w pozycji leżącej na wznak) zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej i układu moczowego – tzw. puste zdjęcie przeglądowe. Następnie, poleca się pacjentowi przyjąć pozycję na wznak z lekko rozchylonymi nogami (zwykle na fotelu urologiczno-ginekologicznym). Pacjent jest rozebrany do połowy (dolna połowa ciała). Badający podaje środek znieczulający miejscowo w postaci żelu. Następnie poprzez cewkę moczową zakłada pacjentowi cewnik do pęcherza moczowego (Ryc.3-4).

Badający wstrzykuje strzykawką przez cewnik środek cieniujący (w objętości stosownej do masy ciała) do dróg wyprowadzających mocz. Najczęściej używanym środkiem kontrastowym jest uropolina zawierająca związki jodu. Po wypełnieniu pęcherza moczowego środkiem cieniującym wykonuje się pacjentowi kolejne zdjęcie rentgenowskie układu moczowego. Następnie, usuwa się cewnik i wykonuje serię zdjęć rentgenowskich w czasie i po oddaniu moczu (mikcji – stąd nazwa badania). Możliwe jest dzięki temu uwidocznienie cewki moczowej i ocena opróżniania pęcherza moczowego podczas mikcji. Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi kliszami rentgenowskimi.

CZAS

Badanie trwa zwykle do 1 godziny

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE

Przed badaniem

• Wszelkie dolegliwości związane z układem moczowym (zwłaszcza pojawiające się podczas mikcji).
• Skłonność do uczuleń.
• Aktualnie przyjmowane leki.
• Ciąża.

W czasie badania

• Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból).

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?

Nie ma specjalnych zaleceń. Niekiedy lekarz prowadzący może zalecić przyjmowanie przez kilka dni antybiotyku celem zapobieżenia infekcji dróg moczowych.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU

Przejściowe uczucie pieczenia i dyskomfortu przy oddawaniu moczu. Niekiedy może wystąpić infekcja dolnych dróg moczowych. Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.

Opracowano na podstawie:
prof. dr hab. med. Bolesław Rutkowski
Cystoureterografia mikcyjna
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996