Kardiotografia (KTG)

Badanie nazywane jest również: KTG

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA

Badanie kardiotokograficzne jest badaniem biofizycznym polegającym na rejestracji częstości skurczów serca płodu z jednoczesną rejestracją czynności skurczowej macicy. Niekiedy wykonuje się także próbę farmakologiczną – tzw. test oksytocynowy (test stresowy). Badanie polega na podawaniu odpowiedniej dawki oksytocyny dożylnie we wlewie kroplowym lub przy pomocy pompy infuzyjnej podczas prowadzenia zapisu kardiotokograficznego. Zasada badania opiera się na fakcie, że skurcz macicy prowokowany przez oksytocynę powoduje różnego stopnia ograniczenia w przepływie krwi przez łożysko do płodu. Podanie oksytocyny pozwala ocenić wydolność łożyska w symulowanych niekorzystnych warunkach dotlenienia płodu, podobnych np. do warunków podczas porodu.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?

Kardiotokografia służy do monitorowania stanu płodu w ciąży (zaawansowanej) i w czasie porodu. Przy jej pomocy można stwierdzić nie tylko, czy płód jest żywy (wysłuchanie akcji serca), ale można wykryć, a nawet przewidywać, zagrożenie wewnątrzmaciczne płodu wynikające z jego przewlekłego lub ostrego niedotlenienia. W sytuacjach położniczych, w których dochodzi do zaburzeń przepływu krwi przez łożysko do płodu np. z powodu niewydolności łożyska bądź z powodu ucisku sznura pępowinowego, kardiotokografia pozwala wykryć takie nieprawidłowości. Stwarza możliwość szybkiej reakcji zmierzającej do intensywnego nadzoru płodu lub, w zależności od okoliczności, do natychmiastowego porodu zagrożonego płodu.
Test oksytocynowy umożliwia ocenę wydolności łożyska, stanu płodu i pozwala na przewidywanie ryzyka w okresie porodu.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

• Ciąża przeterminowana.
• Nadciśnienie u kobiety ciężarnej.
• Obciążony wywiad położniczy.
• Choroby nerek.
• Hypotrofia płodu.
• Monitorowanie stanu płodu w czasie indukowania czynności porodowej.
• Monitorowanie stanu płodu podczas porodu.
• Subiektywne odczucie wyraźnie osłabionych lub gwałtownych ruchów płodu.
• Krwawienie z dróg rodnych.
• Ból brzucha z niewyjaśnionych przyczyn.
• Uraz mechaniczny brzucha kobiety ciężarnej.
• Konflikt serologiczny.
• Wady serca.

Badanie jest wykonywane na zlecenie położnej lub lekarza (test oksytocynowy jest wykonywany na zlecenie lekarza)

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA

Nie ma specjalnych zaleceń. Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania wcześniej innych badań.

OPIS BADANIA

Badanie odbywa się na łóżku, w pozycji leżącej. W miejscu najlepszej słyszalności tonów serca płodu badający mocuje głowicę kardiograficzną pasem do brzucha matki. Obok mocuje drugą głowicę – tokograficzną, rejestrującą ewentualne skurcze macicy i ruchy płodu. Głowice połączone są z aparatem (kardiotokografem), który przetwarza zbierane sygnały, analizuje je i zapisuje na papierze w postaci wykresu krzywych: kardiograficznej i tokograficznej. Badana powinna sygnalizować odczucie ruchów płodu w czasie prowadzenia zapisu kardiotokograficznego; zwykle służy do tego specjalny przycisk, w który wyposażony jest aparat.
W ośrodkach dysponujących odpowiednim sprzętem badanie odbywa się w nieco odmienny sposób, przy zastosowaniu metod telemetrycznych, które eliminują unieruchomienie kobiety ciężarnej lub rodzącej w łóżku w czasie trwania badania. Głowice przytwierdzone do skóry brzucha kobiety ciężarnej są połączone jedynie z niewielkim urządzeniem rejestrującym, które nosi badana, natomiast odbierane sygnały są przekazywane drogą radiową do właściwego kardiotokografu.
Test oksytocynowy przeprowadza się na łóżku, w pozycji leżącej. Najpierw dokonuje się u badanej zapisu kardiotokograficznego. Następnie badanej podaje się dożylnie, w infuzji, oksytocynę, jednocześnie prowadząc rejestrację zapisu kardiotokograficznego przez około 2 godziny.

Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonym wydrukiem kardiotokograficznym.

CZAS

Badanie trwa do 30 minut, w wyjątkowych przypadkach stosuje się ciągłe monitorowanie w trakcie porodu. Test oksytocynowy trwa około 2 godzin

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE

W czasie badania

• Wszelkie epizody duszności i złego samopoczucia wynikające z przyjętej pozycji przy badaniu.
• Momenty odczuwania ruchów płodu.
• Uczucie bólu brzucha, zwłaszcza podczas testu oksytocynowego.

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?

Nie ma specjalnych zaleceń.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU

Brak powikłań. Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być powtarzane.

Opracowano na podstawie:
dr n. med. Wiesław Tyliński
Kardiotokografia
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996