Absolwent medycyny po uzyskaniu prawa do wykonywania zawodu lekarza może starać się o przyjęcie na specjalizację. Rozporządzenie Ministra Zdrowia zawiera wykaz specjalizacji lekarskich, w których można uzyskać tytuł specjalisty. Lekarze, którzy chcą odbyć specjalistyczne szkolenie w wybranej dziedzinie, muszą przejść proces rekrutacji, a następnie zdać przewidziane w programie specjalizacji lekarskiej egzaminy. Specjalizacje lekarskie różnią się wzajemnie m.in. czasem trwania czy formą zdobywania wiedzy oraz umiejętności praktycznych.
W tym artykule
Na czym polega praca lekarza specjalisty?
Zadaniem lekarza jest udzielanie szeroko pojętych świadczeń zdrowotnych. Leczenie może odbywać się w szpitalach, instytutach, przychodniach oraz w gabinetach prywatnych. Ratowanie zdrowia i życia ludzkiego wymaga posiadania ogromnej wiedzy oraz doświadczenia, które lekarze zdobywają przez całą karierę zawodową. Specyfika zawodu sprawia, że w trakcie wykonywanej praktyki lekarskiej mogą mieć miejsce niemożliwe do przewidzenia okoliczności. Właściwe ubezpieczenie lekarza zapewnia odpowiedni poziom zabezpieczenia finansowego oraz wypłatę ewentualnych odszkodowań.
Czym jest specjalizacja lekarska?
Specjalizacja lekarska jest kolejnym etapem kształcenia przyszłych lekarzy specjalistów. To szkolenie w danej dziedzinie medycyny, które kończy egzamin państwowy. Lekarze, którzy rozpoczynają pierwszą specjalizację lekarską, obejmują funkcję rezydentów w odpowiednich szpitalach, a ich wynagrodzenie jest wypłacane przez Ministerstwo Zdrowia i Fundusz Pracy. Specjalizacje lekarskie trwają przeważnie od 4 do 6 lat, a ich ukończenie uprawnia lekarzy do posługiwania się tytułem specjalisty w danej dziedzinie.
Specjalizacje lekarskie dzielą się na specjalizacje jedno- oraz dwumodułowe. Pierwsze to specjalizacje jednolite takie jak okulistyka, które składają się z jednego modułu, natomiast drugie złożone są z modułu podstawowego oraz specjalistycznego. Przykładem specjalizacji lekarskiej dwumodułowej jest specjalizacja z kardiologii, ukończenie jej możliwe jest po zaliczeniu modułu podstawowego, w którego zakres wchodzi wiedza nt. chorób wewnętrznych oraz modułu specjalistycznego dotyczącego już konkretnie samej kardiologii.
Uwaga: Specjalizacja transplantologia kliniczna, może trwać od 7 do 10 lat.
Jak przebiega droga do specjalizacji lekarskiej?
Jeżeli chcemy rozpocząć szkolenie specjalizacyjne w interesującej nas dziedzinie medycyny, po pierwsze musimy ukończyć sześcioletnie studia jednolite na kierunku lekarskim. Student medycyny w trakcie studiów musi opanować podstawy większości specjalizacji lekarskich. Program studiów obejmuje zajęcia z takich przedmiotów jak psychiatria, ginekologia i położnictwo, pediatria czy chirurgia.
Absolwent medycyny, aby mieć całkowite prawo do wykonywania zawodu, musi obligatoryjnie zdać Lekarski Egzamin Końcowy oraz odbyć podyplomowy staż. Egzamin ma formę pisemną, a pozytywny wynik egzaminu gwarantuje uzyskanie 56%. Można kilkukrotnie podchodzić do egzaminu, ale drugie i kolejne podejścia są już płatne. Osoby, które chcą dostać się na upragnioną specjalizację, powinny zadbać o jak najwyższy wynik, gdyż liczy się on w rekrutacji na specjalizację.
Lekarz w trakcie odbywania stażu podyplomowego ma prawo wykonywania zawodu tylko w miejscu pracy. Skutkuje to tym, że nie może udzielać świadczeń zdrowotnych poza miejscem odbywania stażu. Przez okres 13 miesięcy lekarz stażysta pracuje na różnych oddziałach np. przez 4 pierwsze tygodnie na oddziale pediatrii, a następnie kilka tygodni na kolejnym oddziale. Z lekarzem stażystą podpisywana jest umowa o pracę na czas określony, na podstawie której przysługuje mu stosowne wynagrodzenie.
Jak przebiega proces rekrutacji na specjalizacje lekarskie?
Osoby, które mają prawo do wykonywania zawodu lekarza, czyli uzyskały pozytywny wynik z lekarskiego egzaminu końcowego (LEK) oraz odbyły staż podyplomowy, mogą zacząć specjalizację. Należy pamiętać, że liczba miejsc danej specjalizacji może być ograniczona i zależy w przypadku lekarzy rezydentów od decyzji ministra zdrowia oraz wojewody, gdy chodzi o lekarzy szkolących w trybie pozarezydenckim. W rekrutacji uwzględnia się rezultat z LEK-u oraz w niektórych przypadkach posiadane stopnie naukowe. Ukończenie specjalizacji lekarskiej weryfikuje pod względem formalnym odpowiedni wojewoda natomiast pod względem merytorycznym właściwi konsultanci krajowi.
Ile jest w Polsce specjalizacji lekarskich?
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 maja 2023 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów określa szczegółowy wykaz specjalizacji lekarskich i lekarsko-dentystycznych. Zgodnie z nim w Polsce jest 77 specjalizacji lekarskich oraz 9 specjalizacji lekarsko-dentystycznych. Absolwent medycyny po zdaniu Lekarskiego Egzaminu Końcowego oraz odbyciu stażu podyplomowego trwającego 13 miesięcy może zostać zatrudniony np. na SOR-ze, uniwersytecie czy w centrum krwiodawstwa lub może rozpocząć specjalizację w wybranej dziedzinie. Lekarz może mieć kilka specjalizacji lekarskich, ale muszą one być robione jedna po drugiej.
Wybrane specjalizacje lekarskie
Specjalizacja lekarska może odbywać się w trybie rezydenckim bądź pozarezydenckim. Specjalizację w trybie rezydenckim można odbyć tylko raz. Natomiast w drugim trybie lekarz może odbyć kilka szkoleń. Obie ścieżki nie różnią się, jeśli chodzi o program szkolenia. W trybie pozarezydenckim wynagrodzenie lekarzowi wypłaca szpital, a jego wysokość nie jest z góry określona i zależy od indywidualnych ustaleń stron. Ponadto lekarz może być zatrudniony na umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną. Oto niektóre specjalizacje lekarskie:
Specjalizacja z chorób wewnętrznych
Specjalizacja choroby wewnętrzne umożliwia objęcie posady ordynatora oddziału chorób wewnętrznych czy odbywanie konsultacji internistycznych. Zdobywanie wiedzy polega na uczestniczeniu w kursach doskonalących związanych z programem specjalizacji oraz dotyczących zasad etyki lekarskiej. Lekarz, który ukończył specjalistyczne szkolenie, musi mieć wiedzę oraz umiejętności praktyczne z zakresu m.in.:
- intensywnej opieki medycznej,
- kardiologii,
- pulmonologii,
- diabetologii,
- nefrologii,
- chorób zakaźnych.
Specjalizacja zdrowie publiczne
Lekarz specjalizujący się w zdrowiu publicznym zobowiązany jest opracować co najmniej jedną publikację z dziedziny zdrowia publicznego o zasięgu ogólnokrajowym lub międzynarodowym oraz wziąć udział przynajmniej raz w roku w konferencji, lub sympozjum poświęconym zdrowiu publicznemu. Program szkolenia specjalizacyjnego zdrowie publiczne obejmuje następujące zagadnienia:
- teoria zdrowia publicznego,
- zagadnienia prawno-medyczne,
- socjologia i psychologia w medycynie,
- ekonomia i zarządzanie w ochronie zdrowia,
- organizacja ochrony zdrowia w sytuacjach nadzwyczajnych.
Specjalizacja medycyna ratunkowa
Specjalizacja z medycyny ratunkowej ma za cel przygotować lekarzy do działań leczniczych w sytuacjach nagłych i zagrażających zdrowiu lub życiu ludzkiemu. Trwa 5 lat, podczas których lekarz specjalizujący się odbywa staże kierunkowe na różnych oddziałach. Aby ukończyć szkolenie specjalizacyjne, lekarz musi posiąść umiejętności z zakresu m.in.:
- resuscytacji oddechowo–krążeniowo–mózgowej,
- monitorowania czynności układu oddechowego,
- zakładania centralnych dostępów dożylnych,
- monitorowania ciśnienia śródczaszkowego,
- wstępnego leczenie wstrząsu septycznego.
Specjalizacja anestezjologia i intensywna terapia
W programie specjalizacji znajdują się kursy i staże kierunkowe, które umożliwiają lekarzom specjalizującym się uzyskanie wiedzy oraz umiejętności z zakresu okołooperacyjnej opieki nad pacjentami. Szkolenie specjalizacyjne trwa co najmniej 5 lat, w ciągu których lekarz uczestniczy w posiedzeniach Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz innych formach kształcenia polecanych przez kierownika specjalizacji. Po ukończeniu specjalizacji lekarskiej lekarz powinien posiąść wiedzę dotyczącą podstawowych pojęć m.in. z:
- anatomii,
- farmakologii,
- fizjologi,
- etyki w anestezjologii
Specjalizacja chirurgia dziecięca
Zadaniem szkolenia specjalizacyjnego jest przygotowanie lekarzy do leczenia dzieci chirurgicznie chorych. Lekarz podczas trwającej 6 lat specjalizacji zalicza kursy i staże kierunkowe znajdujące się w programie specjalizacji. Aby skutecznie pomagać najmłodszym pacjentom, lekarz specjalizujący się w chirurgii dziecięcej po odbytym szkoleniu powinien umieć wykonywać m.in.:
- operacje ze wskazań nagłych i planowanych w przedmiocie chirurgii dziecięcej ogólnej,
- operacje w przedmiocie chirurgii onkologicznej dziecięcej,
- operacje w przedmiocie chirurgii urazowej dziecięcej.
Specjalizacja medycyna sądowa
Lekarz specjalizujący się zdobywa wiedzę poprzez udział w stażach kierunkowych i kursach z zakresu programu szkolenia oraz wykonanie odpowiedniej liczby zabiegów. Lekarz odbywający szkolenie specjalizacyjne z medycyny sądowej powinien mieć wiedzę dotyczącą:
- ekshumacji,
- metod identyfikacji zwłok,
- prawa medycznego,
- toksykologi.
Podsumowanie
Zgodnie z obowiązującymi przepisami w Polsce jest ponad 70 specjalizacji lekarskich i 9 specjalizacji lekarsko-dentystycznych. Lekarz, który chce uzyskać tytuł specjalisty, ma możliwość odbycia stosownego szkolenia w wielu dziedzinach medycyny. Od wyniku rekrutacji zależy czy dany kandydat będzie mógł rozpocząć specjalizację. W trakcie szkolenia lekarz specjalizujący się jest zobowiązany posiąść wiedzę i umiejętności określone w programie specjalizacji, która podlega weryfikacji.
Materiał partnera (lh)