Sen to nie luksus, a biologiczna konieczność. Coraz więcej Polaków regularnie śpi krócej niż zalecane 7 godzin, nieświadomie narażając się na poważne konsekwencje zdrowotne. Ile powinno się spać, aby utrzymać zdrowie i zapobiec rozwojowi chorób cywilizacyjnych? Odkrycia naukowców dotyczące wpływu niewystarczającego snu na organizm mogą Cię zaskoczyć, a nawet zaalarmować.
W tym artykule
Ile powinno się spać, by być zdrowym?
Pytanie o to, ile czasu powinniśmy poświęcać na sen, to jedno z najczęściej zadawanych pytań związanych ze zdrowiem. Choć odpowiedź wydaje się prosta, w rzeczywistości zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od wieku.
Aktualne zalecenia WHO i innych organizacji
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz inne uznane instytucje medyczne opracowują różne rekomendacje dotyczące optymalnej długości snu. Mogą między nimi występować różnice, ale co do zasady, dla osób dorosłych między 18. a 64. rokiem życia zaleca się 7-9 godzin snu na dobę, natomiast dla seniorów powyżej 65. roku życia – 7-8 godzin.
Według wytycznych opublikowanych we wspólnym oświadczeniu Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu (AASM) i Towarzystwa Badań nad Snem (SRS) w prestiżowym czasopiśmie naukowym SLEEP (Recommended Amount of Sleep for a Healthy Adult: A Joint Consensus Statement of the American Academy of Sleep Medicine and Sleep Research Society), rekomendacje dla poszczególnych grup wiekowych przedstawiają się następująco:
- Niemowlęta (0-3 miesiące): 14-17 godzin;
- Niemowlęta (4-11 miesięcy): 12-16 godzin;
- Małe dzieci (1-2 lata): 11-14 godzin;
- Dzieci w wieku przedszkolnym (3-5 lat): 10-13 godzin;
- Dzieci szkolne (6-13 lat): 9-11 godzin;
- Nastolatki (14-17 lat): 8-10 godzin;
- Dorośli (18-64 lata): 7-9 godzin;
- Seniorzy (65+ lat): 7-8 godzin.
Jak widać, zapotrzebowanie na sen zmniejsza się wraz z wiekiem, ale nigdy nie spada poniżej 7 godzin. Ta wartość stanowi absolutne minimum dla prawidłowego funkcjonowania organizmu dorosłego człowieka. Jak podkreślają eksperci z AASM i SRS: „Dorośli powinni spać 7 lub więcej godzin na dobę regularnie, aby promować optymalne zdrowie.”
Od czego zależy indywidualne zapotrzebowanie na sen?
Ile powinien spać człowiek, by osiągnąć optymalną regenerację? Naukowcy podkreślają, że zapotrzebowanie na sen jest bardzo indywidualne i zależy od wielu czynników:
- Genetyka – niektórzy ludzie genetycznie potrzebują więcej lub mniej snu (tzw. naturalne „sowy” lub „skowronki”);
- Stan zdrowia – choroby przewlekłe, infekcje czy zaburzenia psychiczne mogą zwiększać zapotrzebowanie na sen;
- Aktywność fizyczna i umysłowa – intensywny wysiłek wymaga dłuższej regeneracji;
- Wiek – z wiekiem zmienia się architektura snu, choć minimalna potrzebna ilość pozostaje podobna;
- Stres i obciążenie psychiczne – trudne sytuacje życiowe zwiększają potrzebę regeneracji;
- Przyjmowane leki i substancje – kofeina, alkohol czy niektóre leki mogą wpływać na długość i jakość snu.
Jak wskazują eksperci z AASM i SRS, choć indywidualne zapotrzebowanie na sen może się różnić, dla większości dorosłych osób granica 7 godzin stanowi krytyczny próg, poniżej którego zaczynają pojawiać się negatywne konsekwencje zdrowotne.
Śpisz mniej niż 7 godzin? Sprawdź, jakie niesie to ryzyko
Chroniczny niedobór snu, definiowany najczęściej jako regularne spanie krócej niż 7 godzin na dobę, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, które wykraczają daleko poza uczucie zmęczenia.
Co się dzieje w organizmie przy niedoborze snu?
Sen to czas intensywnej regeneracji i procesów naprawczych w organizmie. Podczas snu zachodzą kluczowe procesy niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania całego ciała. W fazie głębokiego snu następuje regeneracja komórek i tkanek, co pozwala na odbudowę strukturalną organizmu. Jednocześnie mózg pracuje intensywnie nad konsolidacją pamięci i przetwarzaniem informacji zdobytych w ciągu dnia, co ma fundamentalne znaczenie dla procesów uczenia się.
To właśnie w nocy odbywa się wzmożona produkcja wielu hormonów, w tym hormonu wzrostu i melatoniny, które regulują liczne procesy biologiczne. Sen jest również czasem intensywnej regulacji metabolicznej, gdy organizm przetwarza i magazynuje energię. Najnowsze badania pokazują, że podczas snu następuje także eliminacja toksyn z mózgu poprzez tzw. system glimfatyczny, działający jak naturalna oczyszczalnia. Szczególnie istotne jest również wzmacnianie układu odpornościowego, które zachodzi głównie w czasie odpoczynku.
Gdy regularnie śpimy krócej niż 7 godzin, procesy regeneracyjne w organizmie zostają zaburzone, co może prowadzić do kaskady niekorzystnych zmian. Niewystarczająca ilość snu wpływa na gospodarkę hormonalną, układ odpornościowy i funkcje poznawcze, co w dłuższej perspektywie może przyczynić się do rozwoju różnych chorób.
Choroby rozwijające się szybciej (serce, metabolizm, psychika, mózg)
Według ekspertów z AASM i SRS, regularne spanie krócej niż 7 godzin wiąże się z licznymi konsekwencjami zdrowotnymi.
W obszarze chorób układu sercowo-naczyniowego niedobór snu zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego oraz prowadzi do większej podatności na choroby serca i udary mózgu. Z czasem może również przyczyniać się do rozwoju miażdżycy i choroby wieńcowej, co znacząco obciąża układ krążenia.
Zaburzenia metaboliczne to kolejna grupa problemów zdrowotnych związanych z niewystarczającym snem. Osoby śpiące zbyt krótko wykazują większą skłonność do rozwoju insulinooporności i cukrzycy typu 2, a także doświadczają zaburzeń gospodarki lipidowej. Niedobór snu wpływa również na równowagę hormonów regulujących apetyt (greliny i leptyny), co często prowadzi do nadmiernego przyrostu masy ciała i otyłości.
Badania wskazują także na istotny związek między krótkim snem a problemami psychicznymi i neurologicznymi. Ryzyko rozwoju depresji znacząco wzrasta u osób śpiących krócej niż zalecane 7 godzin. Dodatkowo następuje pogorszenie funkcji poznawczych i pamięci, co negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie. Niektóre badania sugerują możliwe przyspieszenie zmian neurodegeneracyjnych oraz potencjalnie wyższe ryzyko problemów z pamięcią w późniejszym wieku.
Układ odpornościowy również cierpi z powodu przewlekłego niedoboru snu. Obserwuje się obniżenie skuteczności układu immunologicznego, co prowadzi do zwiększonej podatności na infekcje oraz dłuższego czasu zdrowienia po chorobie. Istnieją również przesłanki wskazujące na możliwe zwiększone ryzyko niektórych chorób przewlekłych przy długotrwałym deficycie snu.
Według Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, niewystarczająca ilość snu wiąże się również ze zwiększonym ryzykiem otyłości i wyższą śmiertelnością ogólną (Czy długość snu ma związek z otyłością i większą śmiertelnością?).
Czy 7 godzin snu wystarczy?
To jedno z najczęściej zadawanych pytań: czy 7 godzin snu wystarczy dla zdrowia? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Dla niektórych osób dorosłych 7 godzin snu może być wystarczające, szczególnie jeśli:
- Nie odczuwają senności w ciągu dnia;
- Budzą się wypoczęci, bez budzika;
- Mają dobrą koncentrację i pamięć w ciągu dnia;
- Nie mają problemów z nastrojem;
- Ich sen jest nieprzerwany i głęboki.
Sen trwający dokładnie 7 godzin najbardziej służy osobom dorosłym w wieku od około 26 do 64 lat oraz seniorom powyżej 65. roku życia, których indywidualne zapotrzebowanie na sen mieści się w dolnej granicy zalecanych norm.
Jednak wielu specjalistów twierdzi, że optymalna długość snu dla większości dorosłych to raczej 8 godzin. Wynika to z faktu, że sen składa się z 4-5 pełnych cykli trwających około 90 minut każdy, a 7 godzin może nie zapewniać optymalnej liczby tych cykli.
Grupy ryzyka potrzebujące więcej niż 7 godzin snu
Istnieją grupy osób, dla których 7 godzin snu to zdecydowanie za mało. Dzieci i młodzież w okresie intensywnego rozwoju potrzebują znacznie więcej odpoczynku – organizmy w fazie wzrostu i kształtowania wymagają 9-11 godzin snu dla dzieci szkolnych oraz 8-10 godzin dla nastolatków, co potwierdzają wytyczne ekspertów z dziedziny medycyny snu.
Również młodzi dorośli (18-25 lat) zazwyczaj potrzebują dłuższego odpoczynku, najczęściej 8-9 godzin, ze względu na intensywne zmiany biologiczne, styl życia oraz często znaczne obciążenia związane z edukacją czy początkami kariery zawodowej. Kobiety w ciąży to kolejna grupa o zwiększonym zapotrzebowaniu na sen – zmiany hormonalne i fizjologiczne, szczególnie w pierwszym trymestrze, sprawiają, że organizm wymaga więcej czasu na regenerację.
Osoby po intensywnym wysiłku fizycznym lub umysłowym również powinny zapewnić sobie dłuższy odpoczynek. Sportowcy, którzy regularnie poddają swoje ciała intensywnym treningom, potrzebują więcej czasu na regenerację mięśni i uzupełnienie zapasów energii. Podobnie osoby w okresie intensywnej nauki, przygotowujące się do egzaminów czy realizujące wymagające projekty zawodowe, mogą potrzebować wydłużonego snu dla właściwego przetworzenia i utrwalenia informacji.
Zwiększone zapotrzebowanie na sen dotyczy także osób zmagających się z chorobami przewlekłymi lub będących w trakcie rekonwalescencji po przebytej chorobie. Organizm walczący z chorobą lub odbudowujący się po niej potrzebuje więcej czasu na procesy naprawcze, które intensywnie zachodzą właśnie podczas snu. Warto również pamiętać o indywidualnych predyspozycjach genetycznych – około 10-15% populacji naturalnie potrzebuje więcej niż standardowe 7-9 godzin snu, co jest uwarunkowane genami i nie powinno być traktowane jako zaburzenie.
A co, jeśli śpisz tylko 6 godzin?
Wiele osób zastanawia się: czy 6 godzin snu wystarczy? Naukowcy są w tej kwestii wyjątkowo zgodni – dla zdecydowanej większości dorosłych odpowiedź brzmi: nie. Według ekspertów z dziedziny medycyny snu, regularne spanie mniej niż 7 godzin na dobę wiąże się z istotnymi negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi i poznawczymi. Różne badania wskazują, że osoby śpiące regularnie po 6 godzin mogą doświadczać:
- Spadku czujności i koncentracji;
- Pogorszenia pamięci krótkotrwałej;
- Spowolnienia czasu reakcji;
- Podwyższonego poziomu hormonów stresu.
Według NCEZ, niewystarczająca ilość snu może wiązać się z wyższym ryzykiem przedwczesnej śmierci i rozwojem chorób metabolicznych. Interesujące jest również to, że osoby śpiące regularnie tylko 6 godzin często nie zdają sobie sprawy z poziomu swojego deficytu poznawczego – subiektywnie oceniają swoje funkcjonowanie lepiej, niż pokazują obiektywne obserwacje.
Konsekwencje długotrwałego niedoboru snu
Cytując bezpośrednio wspólne oświadczenie ekspertów z AASM i SRS: „Spanie mniej niż 7 godzin na dobę regularnie wiąże się z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi, w tym przyrostem masy ciała i otyłością, cukrzycą, nadciśnieniem, chorobami serca i udarem mózgu, depresją oraz zwiększonym ryzykiem śmierci.
Długotrwałe spanie po 6 godzin lub krócej powoduje stopniowe gromadzenie się „długu snu”, który trudno nadrobić nawet podczas weekendów czy okresów urlopowych. Osoby z chronicznym niedoborem snu doświadczają ciągłego zmęczenia i odczuwają wyraźny spadek energii. Z czasem pogarsza się nastrój, a ryzyko rozwoju pełnoobjawowej depresji znacząco wzrasta. Badania wskazują na postępujące zaburzenia metaboliczne, które przyczyniają się do zwiększonego ryzyka otyłości, szczególnie w obrębie tkanki tłuszczowej trzewnej.
Układ odpornościowy, osłabiony z powodu niewystarczającego odpoczynku, staje się mniej skuteczny w walce z infekcjami i stanami zapalnymi. Szczególnie niepokojące jest zwiększone ryzyko wypadków – zarówno w miejscu pracy, jak i podczas prowadzenia pojazdów. Zmęczenie i spowolniony czas reakcji mogą prowadzić do niebezpiecznych sytuacji, porównywalnych nawet z prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu.
Jak podkreśla oficjalny portal Ministerstwa Zdrowia (pacjent.gov.pl), regularne wysypianie się jest jednym z najważniejszych elementów profilaktyki zdrowotnej, a chroniczny niedobór snu może przyczyniać się do wielu problemów zdrowotnych zarówno w krótkiej, jak i długiej perspektywie (Jak dbać o dobry sen).
Ile powinien spać człowiek w różnych etapach życia?
Zapotrzebowanie na sen znacząco zmienia się na przestrzeni życia, co wynika z procesów rozwojowych, zmian hormonalnych i innych czynników biologicznych. Dzieci i młodzież potrzebują znacznie więcej snu niż dorośli, co wynika z intensywnych procesów rozwojowych zachodzących w ich organizmach. Zgodnie z wytycznymi ekspertów z dziedziny pediatrii i medycyny snu, optymalne ilości snu dla poszczególnych grup wiekowych są następujące:
Niemowlęta (0-3 miesiące) wymagają 14-17 godzin snu, wliczając w to drzemki w ciągu dnia. Jest to czas, gdy mózg i ciało rozwijają się w niezwykle szybkim tempie. W wieku 4-11 miesięcy zapotrzebowanie nieznacznie spada do 12-16 godzin. Małe dzieci (1-2 lata) potrzebują 11-14 godzin snu, nadal często rozłożonego na sen nocny i 1-2 drzemki w ciągu dnia. Dzieci w wieku przedszkolnym (3-5 lat) powinny spać 10-13 godzin, przy czym u niektórych z nich drzemki mogą już zanikać.
Szczególnie istotny jest odpowiedni sen u dzieci szkolnych (6-13 lat), które potrzebują 9-11 godzin odpoczynku. W tym okresie rozwoju sen odgrywa kluczową rolę w konsolidacji wiedzy, regulacji emocji i wsparciu rozwoju fizycznego. Według materiałów edukacyjnych Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, niewystarczająca ilość snu może znacząco wpływać na wyniki w nauce, koncentrację i zachowanie dzieci w szkole.
Nastolatki (14-17 lat), mimo że często śpią zbyt krótko z powodu presji społecznej, obowiązków szkolnych i zmian biologicznych, potrzebują 8-10 godzin snu. W tym okresie życia następuje naturalne przesunięcie rytmu dobowego, co sprawia, że nastolatki mają tendencję do późniejszego zasypiania i budzenia się. Niestety, wczesne godziny rozpoczęcia zajęć szkolnych często stoją w sprzeczności z tym biologicznym rytmem.
Ile godzin powinien spać dorosły człowiek? Na to pytanie już odpowiedzieliśmy. Naukowcy z AASM i SRS w swoim konsensusie są jednoznaczni – optymalna długość snu dla dorosłych to 7-9 godzin. Warto jednak zwrócić uwagę na zmiany w ramach tej szerokiej grupy wiekowej. Młodzi dorośli w przedziale 18-25 lat często potrzebują bliżej 8-9 godzin snu ze względu na wciąż zachodzące procesy rozwojowe i intensywny tryb życia. Osoby między 26. a 40. rokiem życia zazwyczaj wymagają około 7-9 godzin odpoczynku, choć zapotrzebowanie to może się różnić w zależności od stylu życia i obciążeń. Dla osób w wieku 41-64 lata często wystarczającym czasem na regenerację jest 7-8 godzin snu, jednak i tutaj indywidualne potrzeby mogą się znacznie różnić.
U osób starszych (65+ lat) architektura snu ulega naturalnym zmianom związanym z procesami starzenia. Eksperci z dziedziny medycyny snu rekomendują dla tej grupy wiekowej 7-8 godzin odpoczynku na dobę. Seniorzy często doświadczają trudności z zasypianiem, płytszego snu i częstszych wybudzeń w nocy. Mimo to, ich podstawowe zapotrzebowanie na sen pozostaje zbliżone do młodszych dorosłych.
Jak poprawić długość i jakość snu – praktyczne wskazówki
Odpowiednia higiena snu może znacząco poprawić zarówno długość, jak i jakość snu, nawet bez sięgania po leki. Oto najważniejsze zasady higieny snu potwierdzone naukowo:
Utrzymywanie regularnego rytmu snu jest kluczowe – warto kłaść się spać i wstawać o tych samych porach, także w weekendy. Nie mniej istotne jest stworzenie komfortowych warunków w sypialni – ciemność, cisza, temperatura 16-20°C i wygodne łóżko to podstawy regenerującego odpoczynku. Wieczorem starajmy się ograniczać ekspozycję na niebieskie światło – unikajmy ekranów telefonów i komputerów na 1-2 godziny przed snem, gdyż mogą one zaburzać produkcję melatoniny.
Również to, co jemy i pijemy, ma wpływ na jakość snu. Kofeina, nikotyna i alkohol wieczorem mogą znacząco pogorszyć sen – warto pamiętać, że kofeina nawet 6 godzin przed snem może utrudniać zasypianie. Najlepiej jeść lekką kolację na 2-3 godziny przed położeniem się do łóżka, ponieważ ciężkostrawne posiłki mogą przeszkadzać w zasypianiu.
Regularna aktywność fizyczna w ciągu dnia sprzyja lepszemu snu, jednak intensywne ćwiczenia powinny kończyć się najpóźniej 2-3 godziny przed planowanym odpoczynkiem. Drzemki w ciągu dnia warto ograniczać – jeśli są konieczne, niech trwają maksymalnie 20-30 minut i nie odbywają się po godzinie 15:00, aby nie zakłócać nocnego snu.
Pomocne jest wprowadzenie wieczornego rytuału – ciepła kąpiel, czytanie książki czy praktykowanie technik relaksacyjnych mogą przygotować organizm do snu. Jeśli mimo wszystko nie możemy zasnąć w ciągu 15-20 minut, lepiej wstać, zająć się czymś spokojnym i wrócić do łóżka dopiero gdy poczujemy senność. Codzienne przebywanie na świeżym powietrzu i ekspozycja na naturalne światło słoneczne, szczególnie rano, pomaga regulować wewnętrzny zegar biologiczny.
Dieta, aktywność fizyczna i relaks
Obok klasycznej higieny snu, równie ważne są codzienne wybory dotyczące odżywiania i trybu życia. Produkty bogate w tryptofan, który jest prekursorem melatoniny, mogą wspierać zdrowy sen – warto sięgać po indyk, kurczak, nabiał czy orzechy. Również pokarmy zawierające magnez i potas, takie jak banany, szpinak czy migdały, mogą korzystnie wpływać na jakość odpoczynku. Niektóre zioła wykazują działanie uspokajające – melisa, lawenda czy rumianek mogą pomóc w wyciszeniu organizmu przed snem. Jednocześnie warto ograniczać cukry proste i wysoko przetworzone produkty, które mogą zaburzać nocny odpoczynek.
Szczególnie korzystny wpływ ma umiarkowana aktywność aerobowa, taka jak spacer, pływanie czy jazda na rowerze. Zgodnie z zaleceniami na portalu pacjent.gov.pl, ćwiczenia najlepiej wykonywać kilka godzin przed snem, nie tuż przed planowanym odpoczynkiem, aby organizm zdążył się wyciszyć.
Techniki relaksacyjne stanowią cenne uzupełnienie przygotowań do snu. Medytacja mindfulness pomaga wyciszyć umysł i uwolnić się od natłoku myśli przed zaśnięciem. Progresywna relaksacja mięśni, polegająca na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu poszczególnych grup mięśniowych, skutecznie zmniejsza napięcie fizyczne. Wiele osób odnajduje ulgę w technikach oddechowych, takich jak oddychanie 4-7-8 (wdech na 4, zatrzymanie na 7, wydech na 8), które spowalnia rytm serca i uspokaja umysł.
Kiedy warto zgłosić się do lekarza?
Mimo stosowania zasad higieny snu, niektóre problemy wymagają konsultacji medycznej. Warto zgłosić się do lekarza, gdy problemy ze snem utrzymują się dłużej niż miesiąc, mimo stosowania zasad higieny snu. Niepokojącym sygnałem jest również sytuacja, gdy sen jest nieregenerujący – budzisz się zmęczony mimo przespania odpowiedniej liczby godzin. Jeśli występują nietypowe objawy podczas snu, takie jak chrapanie, bezdechy czy nadmierna potliwość, również warto skonsultować się ze specjalistą.
Nadmierna senność w ciągu dnia, która utrudnia codzienne funkcjonowanie, to kolejny symptom wymagający uwagi lekarza. Problemy z koncentracją, pamięcią lub nastrojem, które wydają się być związane z bezsennością, mogą wskazywać na głębsze zaburzenia wymagające profesjonalnej diagnozy. Szczególnie niepokojące jest wrażenie, że potrzebujesz coraz więcej snu lub przeciwnie – śpisz nadmiernie długo, a mimo to nie czujesz się wypoczęty.
Pierwszym specjalistą, do którego warto się udać, jest lekarz rodzinny. W zależności od charakteru problemu, może on skierować pacjenta do psychologa lub psychiatry przy podłożu psychicznym problemów, neurologa przy zaburzeniach neurologicznych, lub w trudniejszych przypadkach do specjalisty medycyny snu, który przeprowadzi szczegółową diagnostykę.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Ile godzin spać, żeby się wyspać?
Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, ile godzin spać, żeby się wyspać. Dla większości dorosłych optymalna długość snu wynosi 7-9 godzin, co potwierdzają wytyczne ekspertów z dziedziny medycyny snu. Jednak indywidualne zapotrzebowanie może się różnić w zależności od czynników genetycznych, wieku czy stylu życia. Najlepszym wskaźnikiem, czy śpisz wystarczająco długo, jest Twoje samopoczucie po przebudzeniu i w ciągu dnia. Sen powinien być regenerujący i przynosić poczucie wypoczęcia. Jeśli budzisz się naturalnie, bez budzika, czujesz się rześki i masz energię przez cały dzień, prawdopodobnie Twój czas snu jest optymalny.
Z kolei jeśli musisz używać budzika, trudno Ci wstać rano, czujesz się rozdrażniony lub odczuwasz senność w ciągu dnia, może to oznaczać, że potrzebujesz więcej snu. Dla niektórych osób naturalne minimum to 7 godzin, podczas gdy inni potrzebują pełnych 9 godzin, by czuć się wypoczętymi.
Czy drzemki mogą zastąpić sen nocny?
Krótkie drzemki mogą przynieść wiele korzyści, takich jak poprawa koncentracji, pamięci i nastroju. Pozwalają również na chwilowe przywrócenie energii i czujności, co może być szczególnie pomocne w ciągu intensywnego dnia. Jednak mimo tych zalet, nie są one w stanie w pełni zrekompensować chronicznego braku snu nocnego. Sen nocny ma unikalną strukturę faz, w tym sen głęboki i REM, które pełnią specyficzne funkcje regeneracyjne niemożliwe do odtworzenia podczas krótkich drzemek w ciągu dnia. Optymalna długość drzemki to 10-20 minut – taki czas pozwala odświeżyć umysł bez wchodzenia w głębokie fazy snu.
Najlepszy czas na krótki odpoczynek przypada na wczesne popołudnie (12:00-15:00), kiedy naturalnie spada nasza czujność w związku z rytmem dobowym organizmu. Warto pamiętać, że regularne drzemki trwające ponad 30 minut, szczególnie późnym popołudniem, mogą zaburzać nocny sen.
tm, fot. Ivan Oboleninov, Aditya Bose, Murillo Molissani, Andrea Piacquadio, Cats Coming z Pexels
O autorze: Adrian Zyskowski – popularyzator zdrowia, ekspert dotyczący nauk medycznych.
Porady zawarte w artykule nie zastępują konsultacji lekarskiej.