Biopsja skóry

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA

Badanie polega na pobraniu wycinka (biopsji) skóry z miejsca – w ocenie klinicznej – zmienionego chorobowo lub/i pozornie zdrowego. Pobrany materiał po odpowiednim przygotowaniu można poddać ocenie histologicznej, immunohistologicznej lub ultrastrukturalnej pod mikroskopem (świetlnym, fluorescencyjnym, ewentualnie elektronowym).

CZEMU SŁUŻY BADANIE?

Badanie wykonuje się w celu rozpoznawania stanów przedrakowych skóry, nowotworów skóry, dermatoz o swoistym obrazie histologicznym przy często niecharakterystycznym obrazie klinicznym i chorób skóry o podłożu autoimmunologicznym. Wycinki do badań immunohistochemicznych pobiera się również w celu prognostycznym (rokowanie, stadium choroby, monitorowanie leczenia, badanie kontrolne).

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

• Nowotwory skóry (z wyjątkiem czerniaka).
• Stany przedrakowe skóry.
• Choroby tkanki łącznej (kolagenozy).
• Choroby pęcherzowe.
• Porfiria późna skóry.
• Zapalenia naczyń na tle immunologicznym.
• Złośliwe rozrosty limforetikularne (chłoniaki skóry).
• Inne choroby skóry o charakterystycznym obrazie histologicznym (np. łuszczyca, przyłuszczyce, liszaj płaski).

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA

Nie ma specjalnych zaleceń. Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania wcześniej innych badań
Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym

OPIS BADANIA

W przypadku pobierania wycinków z twarzy lub kończyn górnych chory siedzi; przy pobieraniu wycinków z tułowia, kończyn dolnych pacjent leży. Przed wykonaniem biopsji badane miejsce na skórze znieczula się przy pomocy zastrzyku lignokainy. Wycinek pobiera się zwykłym skalpelem lub wycinakiem o średnicy 4-6 mm. Do badań histopatologicznych biopsja powinna obejmować zmianę chorobową i wąski odcinek skóry otaczającej. Nie pobiera się wycinka z miejsc objętych martwicą z dna owrzodzenia czy strupa, ponieważ te elementy nic nie wnoszą do rozpoznania. Do badania immunohistochemicznego (immunomorfologicznego) wycinki pobiera się zwykle z bardzo wczesnych zmian chorobowych. Jednakże, w przypadku podejrzenia choroby pęcherzowej, wycinki pobierane są z otoczenia zmian chorobowych, na podstawie oceny gołym okiem ze skóry niezmienionej (pozornie zdrowej). Do badań rozstrzygających o rozpoznaniu choroby tkanki łącznej wcinki pobierane są ze skóry niezmienionej (zdrowej) narażonej na działanie promieni słonecznych (z grzbietu ręki), natomiast w celach prognostycznych ze skóry osłoniętej od działania promieni słonecznych (z pośladka). Po wykonaniu biopsji zakłada się opatrunek ze spongostanem, który zapobiega krwawieniu.
Biopsję z miejsc silnie krwawiących (wargi, żołędzi), biopsję głęboką i wycięcie zmiany podejrzanej o czerniak złośliwy pobiera się w znieczuleniu miejscowym, nakłuwając igłą miejsce wycięcia i wstrzykując kilkakrotnie 1% lub 2% roztwór lignokainy (nazywa się to ostrzykiwaniem). Następnie, w miejscu pobrania wycinka tkanki zakłada się szwy.
Pobrany materiał biopsyjny podlega odpowiedniemu opracowaniu technicznemu w laboratorium (zatopieniu w parafinie lub zamrożeniu w ciekłym azocie, skrawaniu, barwieniu różnymi metodami) i dokładnej ocenie mikroskopowej zmian. Wynik badania histopatologicznego można uzyskać po 10-14 dniach, a badania immunohistochemicznego zwykle w ciągu 7 dni. W szczególnych sytuacjach możliwe jest uzyskanie wyniku histopatologicznego już po 20-30 minutach i immunohistochemicznego po 3 godzinach.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu.
Badanie trwa zwykle od kilku do kilkunastu minut

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE

Przed badaniem

• Aktualnie przyjmowane leki – zwłaszcza leki przeciwkrzepliwe i wydłużające czas krwawienia.
• Skłonność do krwawień (skaza kwotoczna).

W czasie badania

• Wszelkie nagłe dolegliwości (silny ból, osłabienie).

JAK NALEŻY ZACHOWAĆ SIĘ PO BADANIU?

Nie ma specjalnych zaleceń. Opatrunek w miejscu biopsji powinien pozostać 3-4 dni, o ile osoba pobierająca materiał do badania nie zaleci inaczej. Niekiedy istnieje konieczność zdjęcia po kilku dniach założonych uprzednio szwów.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU

Praktycznie powikłania nie występują. Wyjątkowo rzadkim powikłaniem jest krwawienie z miejsca wycięcia i infekcja skóry, które nie wymagają na ogół interwencji lekarskiej.
Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.

Opracowano na podstawie:
prof. dr hab. med. Waldemar Placek
Biopsja skóry
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996