Sialografia

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA

Sialografia jest metodą kontrastowego badania przewodów gruczołowych i miąższu ślinianek przy pomocy promieni rentgenowskich. Do gruczołu ślinowego i jego przewodów podaje się środek cieniujący (silnie pochłaniający promieniowanie rentgenowskie), a następnie wykonuje się serię zdjęć rentgenowskich. Najczęściej wykonywana jest sialografia metodą Selingera, w krórej stosuje się: cewnik polietylenowy o długości 15-20 cm, prowadnik (żyłka nylonowa dłuższa o kilka centymtrów od cewnika), igłę, strzykawkę i środek cieniujący (kontrast).

CZEMU SŁUŻY BADANIE?

Badanie służy uwidocznieniu całości układu przewodów zewnątrz- i wewnątrzgruczołowych (wyraźnie ukazuje przewód główny z rozgałęzieniami wewnątrzgruczołowymi). Pozwala umiejscowić oraz określić rozległość, kształt i typ zmian chorobowych w miąższu ślinianki oraz w przewodach gruczołowych.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

• Kamica przewodu wyprowadzającego i miąższu ślinianki.
• Gruźlica, kiła i promienica ślinianki.
• Zapalenie przewlekłe ślinianki.
• Nowotwory ślinianek.

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza

BADANIA POPRZEDZAJĄCE

Przeglądowe radiogramy ślinianek.

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA

Nie ma specjalnych zaleceń.
Badania nie wykonuje się u osób z ostrym lub przewlekłym ropnym zapaleniem ślinianki,, uczuleniem (alergią),, u osób nadmiernie pobudliwych, znajdujących się w ciężkim stanie ogólnym lub po uprzednio przeprowadzonym badaniem radioizotopowym tarczycy.

U dzieci wskazane jest podanie środka uspokajającego

OPIS BADANIA

Pacjent podczas badania siedzi. Okolicę ujścia badanej ślinianki osusza się tamponem, po czym badający wykonuje palcami masaż gruczołu ślinowego, aby spowodować otwarcie i uwidocznienie ujścia przewodu. Następnie wprowadza się koniec żyłki nylonowej z nasuniętym cewnikiem do ujścia przewodu ślinowego i przesuwając cewnik po żyłce, wprowadza się go do przewodu ślinianki na głębokość 2-3 cm. Gdy cewnik tkwi w przewodzie, usuwa się prowadnik (żyłkę), co umożliwia odpłynięcie śliny i usunięcie pęcherzyków powietrza z cewnika. W sposób kontrolowany (na ekranie monitora obserwuje się powstający obraz) wstrzykuje się powoli środek cieniujący w ilości 1-2 ml i wykonuje zdjęcie rentgenowskie. Rutynowo wykonuje się radiogramy w pozycji bocznej, skośnej i tylno-przedniej oraz zdjęcia styczne w pozycji przednio-tylnej. W uzupełnieniu, zależnie od potrzeby, wykonuje się (po 20-30 min.) zdjęcia zgryzowe dla uwidocznienia przewodu podżuchwowego oraz zdjęcia kontrolne. W przypadkach znacznego rozszerzenia przewodów wewnątrzgruczołowych zdjęcia kontrolne wykonuje się po kilku godzinach lub następnego dnia. Wynik badania jest przekazywany w formie opisu z dołączonymi niekiedy kliszami rentgenowskimi.

CZAS

Badanie trwa kilkadziesiąt minut

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE

Przed badaniem

• Choroby gardła, krtani i przełyku.
• Uczulenie (alergia).
• Badania radioizotopowe tarczycy przeprowadzone w ciągu ostatnich 6 miesięcy.
• Ciąża.

W czasie badania

• Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból, duszność, nudności).

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?

Nie ma specjalnych zaleceń.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU

W rzadkich przypadkach może dojść do pozaprzewodowego podania środka cieniującego, co powoduje przedostanie się kontrastu do tkanek miękkich (może wystąpić np. obrzęk, przerwanie przewodu ślinianek). Mogą wystąpić również (rzadko) omdlenia u osób starszych, osób nadmiernie pobudliwych lub przy szybkim podawaniu środka cieniującego w nadmiernej ilości. Sporadycznie stwierdza się objawy uczulenia na środek kontrastowy (zawierający jod) w postaci wysypki.
Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.

Opracowano na podstawie:
lek. stom. Ewa Trybuszewska
Sialografia
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996