Badanie nazywane jest również: BADANIE KONTRASTOWE PRZEŁYKU, ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
W tym artykule
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
W celu uwidocznienia górnego odcinka przewodu pokarmowego tj. przełyku, żołądka i dwunastnicy podaje się doustnie środek cieniujący zwany barytem (siarczan baru), który pochłania promieniowanie rentgenowskie. Preparat ten wnika pomiędzy fałdy śluzówki przewodu pokarmowego. Obracając chorego w pozycji stojącej lub leżącej (zależnie od fazy badania radiologicznego) uzyskuje się dobre pokrycie całej błony śluzowej żołądka i dobór najlepszych projekcji. Następnie, po przepuszczeniu wiązki promieniowania rentgenowskiego przez ciało badanego, wykonuje się dokumentację zdjęciową. Uzyskany obraz jest „odlewem” kształtu zakontrastowanego przewodu pokarmowego. Badanie przełyku, żołądka i dwunastnicy przeprowadza się jednocześnie. Bardzo często, oprócz wykonywania dokumentacji badania w postaci serii zdjęć rentgenowskich, przeprowadza się także radioskopię. Dzięki stosowanej aparaturze możliwa jest zamiana obrazu radiologicznego na sygnał wizyjny (stąd nazwa radioskopia), który jest rejestrowany na ekranie monitora. Daje to możliwość oceny zmian obrazu radiologicznego badanych struktur przewodu pokarmowego w czasie.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie służy uwidocznieniu na serii zdjęć radiologicznych zmian zarysów (ubytki i naddatki cieniowe) oraz sztywność ścian. Badanie może być wspomagane badaniem radioskopowym – nie tylko w celu doboru optymalnej projekcji, ale również diagnostyki zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. W badaniu żołądka wyróżnia się: metodę jednokontrastową polegającą na podaniu małej ilości środka cieniującego w celu uwidocznienia fałdów błony śluzowej; metoda dwukontrastowa, gdy oprócz kontrastu podaje się do żołądka powietrze, jest stosowana w celu uwidocznienia szczegółów powierzchni błony śluzowej i najmniejszych jej elementów – pól żołądkowych, a dopiero na drugim miejscu zwraca się uwagę na światło i zarys ścian żołądka. Wymienionych metod nie można stosować jednocześnie z dobrym skutkiem, ponieważ każda z nich wymaga innej gęstości barytu. Badanie dwukontrastowe żołądka wykazuje największą wykrywalność owrzodzeń w jego obrębie, zbliżoną do skuteczności metod endoskopowych (wziernikowania). Należy jednak zdawać sobie sprawę, że w przypadku badań radiologicznych nie ma możliwości rozpoznania płaskich zmian śluzówki widocznych endoskopowo, uniknięcia występowania wieloznaczności obrazu radiologicznego i ustalenia rozpoznania histopatologicznego. Badanie radioskopowe przewyższa jednak endoskopię przy ocenie czynności przełyku i dalszego odcinka przewodu pokarmowego. Na ogół też przepuklinę rozworu przełykowego rozpoznaje się łatwiej i pewniej radiologicznie aniżeli endoskopowo. Badanie kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego można prowadzić dalej, obserwując stopniowe wypełnianie się jelita cienkiego a potem jelita grubego. Badanie to nazywa się pasażem.
WSKAZANIA DO WYKONYWANIA BADANIA
- Objawy kliniczne patologii górnego odcinka przewodu pokarmowego, gdy nie ma możliwości wykonania badania endoskopowego lub są do niego przeciwwskazania.
- Wątpliwości diagnostyczne w badaniu endoskopowym górnego odcinka przewodu pokarmowego lub gdy badanie radiologiczne ma być uzupełnieniem badania endoskopowego, np. przy podejrzeniu przepukliny rozworu przełykowego, ocenie fali perystaltycznej (ruchów ściany przewodu pokarmowego).
- Podejrzenie chorób jelita cienkiego.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania wcześniej innych badań. Dzień przed badaniem chory nie może jeść kolacji; na badanie zgłasza się na czczo. Gdy badanie jest wykonywane po południu, pacjent może zjeść lekką kolację i od rana pozostaje na czczo, aż do badania. W dniu badania pacjent nie powinien palić papierosów.
OPIS BADANIA
Badanie rozpoczyna się od podania pacjentowi około 50 ml zawiesiny barytu. Następnie, obracając pacjenta wokół długiej osi ciała badający wykonuje dokumentację zdjęciową pomagając sobie radioskopią przy obserwacji niektórych faz badania. Pacjent badany jest w pozycji stojącej i w pozycji leżącej. W niektórych momentach badający stosuje dozowany ucisk niektórych miejsc powłok brzusznych, aby uzyskać niezbędną ilość środka cieniującego na powierzchni śluzówki i aby móc uwidocznić niektóre fragmenty przewodu pokarmowego.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi zdjęciami radiologicznymi.
CZAS
Badanie trwa kilkanaście minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
- Przyjęcie jakichkolwiek leków w dniu badania.
- Ciąża.
W czasie badania
- Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból).
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Brak powikłań. Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesiączkowego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.
Opracowano na podstawie:
lek. med. Mariusz Madaliński
Badanie radiologiczne górnego odcinka przewodu pokarmowego
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996