pH – metria przełyku

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA

Przez nos wprowadza się pacjentowi elektrodę służącą do pomiaru stężenia jonów wodorowych (pH), której końcówka zostaje ustalona 5 cm powyżej zwieracza przełyku. Zmiany odczynu w przełyku są rejestrowane przez mały, przenośny rejestrator połączony z elektrodą. Zapis ten po skończonym badaniu jest analizowany przez komputer.
Badanie pH-metryczne może być prowadzone w systemie stacjonarnym tj. krótkoterminowym, w którym stosuje się metody prowokacyjne, aby wywołać refluks żołądkowo-przełykowy (zarzucanie treści z żołądka do przełyku). Inny sposób polega na całodobowej rejestracji odczynu w przełyku.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?

Badanie pH – metryczne pozwala ocenić zmiany pH (stężenia jonów wodorowych) w przełyku. W 24-godzinej pH – metrii możliwe jest prześledzenie zmian pH w przełyku podczas zwykłych codziennych czynności pacjenta. W ten sposób można zidentyfikować wiele czynników środowiska naturalnego wywołującego refluks żołądkowo-przełykowy (zarzucanie treści żołądkowej do przełyku). W przyszłości może to posłużyć do eliminacji czynników wyzwalających refluks. 24-godzinna pH – metria przełyku jest najlepszym sposobem potwierdzenia lub wykluczenia choroby refluksowej przełyku i określenia jej zaawansowania. Jest także jednym z podstawowych badań w diagnostyce tej choroby. Przeprowadzenie tego badania umożliwia dobór odpowiedniego leku i ocenę skuteczności zastosowanego leczenia. Ma to istotne znaczenie, ponieważ u 30% pacjentów nie wykazujących cech zapalenia przełyku w oparciu o badanie endoskopowe występuje zarzucanie żołądkowo-przełykowe. Natomiast u 10%, u których rozpoznano zapalenie przełyku, nie ma zarzucania treści do przełyku. Poza tym nie istnieje bezpośrednia zależność pomiędzy rozpoznaniem przepukliny rozworu przełykowego a chorobą refluksową przełyku.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

• Ustalenie rozpoznania, ocena zaawansowania choroby refluksowej przełyku i ocena wyników jej leczenia.
• Niewyjaśnione dolegliwości zamostkowe.
• Podejrzenie choroby refluksowej u dzieci z nawracającymi infekcjami gardła lub oskrzeli (choroba refluksowa pod tzw. maską infekcji układu oddechowego).
• Przed planowanym leczeniem operacyjnym z powodu choroby refluksowej.

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza

BADANIA POPRZEDZAJĄCE

Wskazane jest wykonanie uprzednio badań laboratoryjnych krwi (morfologia, aktywność transaminaz, stężenie glukozy i kreatyniny) badania EKG, panendoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego z pobraniem wycinka z przełyku na badanie histopatologiczne i badania USG jamy brzusznej.

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA

Nie ma specjalnych zaleceń poza odstawieniem niektórych leków na dwa dni przed badaniem (w niektórych przypadkach nawet do 7 dni przed badaniem). Do leków tych należą m.in. Ranigast, Famotydyna, Altramet, Sucralfat, środki alkalizujące, Metoklopramid, Spasmophen, Vegantalgin, Scopolan, Eufilina, Propranolol i inne tzw. beta blokery, Dopegyt, Prazosyna, Cordafen, Isoptin, Nitrogliceryna, Mononit, Sorbonit.

OPIS BADANIA

Zgodnie z przyjętymi zasadami najpierw wykonuje się badanie manometryczne (ustalenie miejsca, w którym dochodzi do zmiany ciśnienia – ujemnego na dodatnie w stosunku do ciśnienia atmosferycznego – jest dobrym sposobem lokalizacji dolnego zwieracza przełyku). Badający zakłada przez nos badanego sondę połączoną z pH – metrem, a jej końcówkę zatrzymuje około 5 cm powyżej dolnego zwieracza przełyku pacjenta (Ryc.2-19). Pacjent wykonuje swoje codzienne czynności. Przy całodobowym badaniu pacjent prowadzi notatki dotyczące aktywności ruchowej, przyjmowanych posiłków i odczuwanych dolegliwości z dokładnym zaznaczeniem czasu. Po 24 godzinach zgłasza się ponownie w celu odłączenia urządzenia pH-metrycznego.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu.

CZAS

Badanie trwa około 24 godzin

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE

Przed badaniem

• Ostatnio przyjmowane leki.
• Zaburzenia w oddychaniu przez nos, stwierdzenie polipów nosa.
• Ciąża.
• Cukrzyca.
• Sklerodermia lub rozpoznanie u pacjenta innej choroby tkanki łącznej (kolagenozy).
• Zabiegi na przełyku lub żołądku.
• Palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu.

W czasie badania

• Należy zapisywać czas i okoliczności wystąpienia dolegliwości, z powodu których przeprowadzane jest badanie (rodzaj spożywanych posiłków, rodzaj aktywności ruchowej, towarzyszące emocje).

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?

Nie ma specjalnych zaleceń.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU

Brak praktycznie powikłań. Może czasem wystąpić krwawienie z nosa, które zwykle samoistnie ustępuje.
Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.

Opracowano na podstawie:
lek. med. Mariusz Madaliński
pH-metria przełyku
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996