Interakcje leków i pokarmów – jaki jest wpływ diety na działanie leków?

Sposób przyjmowania leków ma ogromny wpływ na ich skuteczność i bezpieczeństwo. Czasem z pozoru nieistotny czynnik, np. popicie tabletki kawą czy przyjęcie jej po obfitym obiedzie, może osłabić działanie preparatu lub przeciwnie – wywołać skutki uboczne. Sprawdź, jak składniki żywności wpływają na stosowane przez Ciebie leki.

Z czego wynikają interakcje pomiędzy lekami a żywnością?

Każdy posiłek zawiera ogrom różnorodnych substancji aktywnych, które wywierają wpływ na nasze ciało. Mogą one m.in. ingerować w działanie leków przyjmowanych jednocześnie z pożywieniem. Odbywa się to na różnych etapach ich drogi przez organizm, np. podczas:

• wchłaniania – jego osłabienie sprawia, że mniej leku trafia do krwi. Z kolei zwiększenie wchłaniania podnosi stężenie leku, a tym samym ryzyko działań niepożądanych,
• metabolizmu – niektóre składniki żywności mogą nasilać lub hamować aktywność enzymów, które przekształcają leki do nieaktywnych związków. Przez to wydłuża się ich działanie, a stężenie może wzrosnąć do toksycznego poziomu,
• eliminacji – czasem lek zostaje zbyt szybko wydalony z organizmu, przez co działa za krótko. Jego usunięcie może też zostać opóźnione, co zwiększy ryzyko skutków ubocznych.

Ponadto czasem substancje obecne w żywności mogą wraz z lekami działać:

• synergistycznie – będą wzajemnie nasilać swój efekt, co zwiększa ryzyko działań niepożądanych, np. obecna w kawie kofeina wraz z teofiliną (preparat na astmę) nadmiernie przyspieszają pracę serca,
• antagonistycznie – będą wywierać przeciwstawny wpływ, przez co efekt zastosowanego leku osłabnie, np. witamina K hamuje działanie niektórych leków przeciwzakrzepowych starszej generacji (warfaryny, acenokumarolu).

Wiele preparatów ma dokładnie opisane zasady stosowania, np. po posiłku czy na czczo. Dlatego przed zażyciem nowego leku zapoznaj się z ulotką lub zapytaj farmaceutę o dawkowanie, żeby nieumyślnie nie wpłynąć negatywnie na jego działanie.

Przykładowe interakcje leków z pożywieniem

Ryzyko wystąpienia niektórych interakcji jest niskie, inne zdarzają się dość często. Trudno jednak jednoznacznie określić, jak dane substancje zachowają się w Twoim organizmie. Dlatego warto zawsze zachować ostrożność i stosować się do zaleceń lekarza. Poniżej znajdziesz przykłady interakcji pomiędzy składnikami żywności i suplementów diety a przyjmowanymi jednocześnie lekami.

• Błonnik pokarmowy – przyspiesza transport treści pokarmowej w jelitach, przez co zmniejsza wchłanianie przyjętych jednocześnie leków.
• Wapń a antybiotyki – produkty bogate w wapń wiążą się z niektórymi antybiotykami, np. tetracykliną, przez co blokują jej wchłanianie z jelit.
• Sok grejpfrutowy – zawarte w nim związki hamują enzymy wątrobowe, które uczestniczą w metabolizmie większości leków. Zwiększa to ryzyko ich toksycznego działania na organizm.
• Preparaty żelaza a posiłki – białko obecne w żywności wiąże się z jonami żelaza, przez co ogranicza ich wchłanianie. Dlatego najlepiej stosować je na czczo.
• Herbata – zawiera ona garbniki, które wiążą się z jonami metali, np. magnezem, cynkiem, żelazem czy wapniem i blokują ich wchłanianie.
• Tłuszcze a leki na serce – posiłki bogate w tłuszcze zwiększają wchłanianie beta-blokerów – leków stosowanych w leczeniu m.in. nadciśnienia czy zaburzeń rytmu serca. Nasilają ich działanie, co może prowadzić do nadmiernego spadku ciśnienia i zwolnienia pracy serca.

Jak przyjmować leki, żeby ograniczyć ryzyko interakcji z żywnością?

• Stosuj się do zaleceń lekarza oraz instrukcji zażywania leku zawartej w ulotce.
• Popijaj leki wodą, nie korzystaj w tym celu z kawy, herbaty, soków czy napojów mlecznych.
• Zachowaj odstęp pomiędzy stosowanymi lekami a suplementami diety.
• Jeśli nie wiesz, jak przyjmować dany lek, zapytaj o to lekarza lub farmaceutę.

photo by pixabay/Bru-nO