W tym artykule
Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy to nadmiar krążących we krwi hormonów tarczycy i obecność patologicznych skutków nadmiaru tych hormonów. Najczęstszymi przyczynami nadczynności jest pobudzenie tarczycy przez grupę własnych przeciwciał (autoprzeciwciał) wytwarzanych patologicznie (choroba Graves-Basedowa) lub obecność gruczolaka, który wydziela hormony tarczycy niezależnie od wydzielanego przez przysadkę mózgową hormonu tyreotropowego (TSH). Rzadziej nadczynność tarczycy bywa skutkiem przedawkowania hormonów tarczycy przez lekarza w leczeniu wola prostego lub miąższowego. Nadczynność występuje również we wstępnej fazie zapaleń tarczycy: wirusowego lub autoimmunologicznego. Objawy nadczynności gruczołu wynikają z omówionych powyżej właściwości hormonów tarczycy. Chory z tym zaburzeniem (patologia tarczycy występuje czterokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn) traci na wadze, poci się, jest pobudliwy, źle sypia, trzęsą mu się ręce; pobudzenie nerwowe (stres) może wywołać oddawanie wolnych stolców. Akcja serca jest przyspieszona, czasem bardzo znacznie, mogą wystąpić zaburzenia rytmu serca i niewydolność wieńcowa. Niekiedy ujawniają się choroby psychiczne lub nerwice.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy to niedobór krążących we krwi hormonów tarczycy i obecność patologicznych skutków niedoboru tych hormonów. Choroba ta spowodowana jest najczęściej uszkodzeniem gruczołu (np. przewlekłym zapaleniem tarczycy o podłożu immunologicznym, leczeniem nadczynności tarczycy radiojodem lub szkodzeniem operacyjnym). Chory z niedoczynnością tarczycy przybiera na wadze, często marznie, głos jego staje się szorstki, skóra chłodna, może rogowacieć skóra na łokciach i kolanach. Niedoczynność tarczycy może przyspieszyć rozwój miażdżycy i jej powikłań.
Powiększenie tarczycy
Każde powiększenie tarczycy nazywa się wolem. Tarczyca może być powiększona równomiernie (wole proste lub miąższowe), czasem w jej miąższu występują guzki (wole guzkowe). Guzki tarczycy najczęściej bywają łagodnymi gruczolakami lub torbielami, rzadko mogą być nowotworami złośliwymi. Różnicowanie guzków tarczycy przy pomocy specjalistycznych badań (laboratoryjnych badań hormonalnych, USG, scyntygrafii, biopsji cienkoigłowej, ewentualnie badania tomokomputerowego) posiada konkretne następstwa terapeutyczne: raki operuje się zawsze; gruczolaki w zależności od wielkości, oceny histologicznej i stanu klinicznego pacjenta; torbieli nie trzeba operować, wystarczy nakłucie i odessanie płynnej zawartości.
Badanie radiojodem a radiojodoterapia
Radiojodoterapia jest to leczenie chorób tarczycy (niektóre rodzaje nadczynności i nowotworów) przy pomocy izotopu – jodu-131 w dawkach wielokrotnie wyższych od stosowanych w badaniu izotopowym tarczycy. Stosowane w leczeniu dawki radiojodu są wyższe od dawek używanych w scyntygrafii tarczycy co najmniej kilkudziesięciokrotnie – w przypadku nadczynności tarczycy, i kilkusetkrotnie – w przypadku nowotworów tarczycy. Podany doustnie radiojod gromadzi się w tkance tarczycy i oddziałuje miejscowo w promieniu około 4 mm, oszczędzając tkanki sąsiednie.
Opracowano na podstawie:
dr n. med. Piotr Lass
Wybrane pojęcia z tyreologii
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996
