Choroby układu moczowego

Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek jest to zespół chorobowy rozwijający się wskutek ostrego załamania funkcji nerek np. wskutek działania czynników toksycznych lub ostrego niedokrwienia nerek. Odpowiednio szybkie wdrożenie prawidłowego leczenia najczęściej prowadzi do całkowitego wyzdrowienia pacjenta. Podstawowymi badaniami dla rozpoznania ostrej niewydolności nerek, poza zebraniem wywiadu lekarskiego, są badania laboratoryjne krwi i moczu. Natomiast dla określenia jej przyczyny pomocne mogą być badania takie jak: ultrasonografia (USG) układu moczowego oraz, u niektórych pacjentów, biopsja nerki.

Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek to zespół chorobowy stanowiący zejściową fazę większości przewlekłych chorób nerek, które doprowadzają do systematycznego niszczenia nefronów. W przypadku zniszczenia ponad 80% czynnych nefronów powstaje skrajna postać przewlekłej niewydolności nerek – mocznica.

Podstawowymi badaniami dla rozpoznania przewlekłej niewydolności nerek oraz stadium jej zaawansowania są: próba zagęszczania moczu, określenie wielkości filtracji kłębkowej oraz badania laboratoryjne krwi i moczu. Dla określenia przyczyny przewlekłej niewydolności nerek należy wykonać szereg przedstawionych w dalszej części rozdziału badań, od ultrasonografii (USG) układu moczowego na biopsji nerki kończąc.

Kłębuszkowe zapalenie nerek

Kłębuszkowe zapalenie nerek to schorzenie o podłożu immunologicznym, które może prowadzić do rozwoju ostrej (rzadko) lub przewlekłej (częściej) niewydolności nerek. Może ono mieć postać ostrą lub przewlekłą.
Podejrzenie kłębuszkowego zapalenia nerek określa się na podstawie wywiadu lekarskiego, badania przedmiotowego pacjenta oraz badań laboratoryjnych krwi i moczu. Zasadniczym badaniem dla rozpoznania rodzaju oraz stopnia zaawansowania kłębuszkowego zapalenia nerek jest biopsja nerki.

Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek

Cewkowo-śródmiąższowe zapalenia nerek to schorzenia, które pierwotnie rozgrywają się na terenie śródmiąższu oraz przylegających cewek nerkowych. Mogą być one wywołane przez czynniki bakteryjne (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek) lub niektóre leki. Cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek rozpoznawane jest na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz badania przedmiotowego pacjenta. Dużą pomocą w jego potwierdzeniu są badania laboratoryjne (w tym wykonanie posiewu moczu), ultrasonografia (USG) układu moczowego, niekiedy urografia. W przypadku ostrego, niebakteryjnego śródmiąższowego zapalenia nerek, szczególnie przebiegającego z ostrą niewydolnością nerek, konieczne jest wykonanie biopsji nerki. U pacjentów z nawracającym bakteryjnym cewkowo-śródmiąższowym zapaleniem nerek konieczne być może wykonanie cystoureterografii mikcyjnej i/lub badanie urodynamiczne.

Wielotorbielowate zwyrodnienie nerek

Jest to wrodzona choroba polegająca na tworzeniu się w nerkach wielu torbieli, które systematycznie niszczą miąższ nerkowy. Często w przebiegu tego schorzenia mogą się także tworzyć torbiele w wątrobie.
Rozpoznanie tego zespołu chorobowego wymaga zebrania dokładnego wywiadu chorobowego (choroba wrodzona) oraz zbadania pacjenta (wyczuwalne, duże, często nierówne nerki), wykonania szeregu badań obrazowych: ultrasonografi (USG) układu moczowego, urografii, scyntygrafii nerek, a niekiedy angiografii nerkowej.

Kamica nerkowa

Kamica nerkowa jest chorobą nerek, która powstaje wskutek nadmiernej krystalizacji niektórych związków w moczu (np. szczawianów wapnia) i tworzenia się kamieni nerkowych. Przesunięcie się kamienia do moczowodów może spowodować zablokowanie odpływu moczu oraz wystąpienie silnych dolegliwości bólowych, tzw. kolki nerkowej. Podstawowym badaniem pomocnym w rozpoznaniu kamicy nerkowej i lokalizacji kamienia jest ultrasonografia (USG) nerkowa. Pomocna w określaniu stopnia zastoju moczu spowodowanego obecnością kamienia w drogach moczowych jest urografia. Istotne jest także wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych krwi i moczu.

Białkomocz

Białkomocz jest to zjawisko, w którym dochodzi do pojawienia się białka w moczu. Najczęściej oznacza to, że doszło do rozwoju jednej z postaci kłębuszkowego zapalenia nerek. Niekiedy białkomocz może wystąpić przejściowo w takich stanach jak: gorączka, wysiłek fizyczny.

Krwiomocz

Krwiomocz jest to zjawisko, w którym dochodzi do pojawienia się krwinek czerwonych w moczu. Jeżeli można je wykryć dopiero badaniem mikroskopowym, określa się to krwinkomoczem, jeśli natomiast obecność krwi w moczu stwierdzić można gołym okiem, to nazywa się to krwiomoczem. Należy pamiętać, że spożywanie niektórych pokarmów (np. buraków) może spowodować zmianę zabarwienia moczu przypominającą krwiomocz.

Opracowano na podstawie:
prof. dr hab. med. Bolesław Rutkowski
Wybrane pojęcia z nefrologii i urologii
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996